Bốn mươi năm sau Đại hội VI năm 1986, Việt Nam đã trải qua một giai đoạn chuyển mình ngoạn mục nhất trong lịch sử hiện đại. Và đúng vào thời khắc đất nước bước vào Đổi mới cũng là cột mốc giàn MSP-1 mỏ Bạch Hổ khai thác tấn dầu thô thương mại đầu tiên - một cú hích quyết định giúp đất nước vượt qua kiệt quệ kinh tế thời cuối bao cấp. Từ những đồng ngoại tệ đầu tiên ấy, guồng máy đổi mới bắt đầu chuyển động mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Bốn thập kỷ sau Đổi mới, Việt Nam đã bước ra khỏi nhóm nước nghèo và lọt vào top nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất khu vực. Quy mô GDP từ vài tỷ USD năm 1986 đã vọt lên khoảng 510 tỷ USD vào năm 2025, thu nhập bình quân đầu người chạm ngưỡng 5.000 USD, đưa nước ta bắt đầu bước vào nhóm quốc gia có thu nhập trung bình cao.

Cơ cấu kinh tế thay đổi tận gốc: nông nghiệp từ chỗ chiếm hơn 40% GDP nay giảm xuống dưới 15%, trong khi công nghiệp - dịch vụ trở thành trụ cột của quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Việt Nam cũng trở thành một trong những trung tâm sản xuất - xuất khẩu năng động nhất châu Á với kim ngạch thương mại năm 2025 ước gần 900 tỷ USD.

Trên phương diện xã hội, đời sống người dân rõ ràng đổi khác hoàn toàn so với thời bao cấp: tỷ lệ hộ nghèo giảm từ hơn 58% (đầu những năm 1990) xuống chỉ còn 1-3%; tuổi thọ tăng từ 62 lên hơn 74 tuổi; phổ cập giáo dục tiểu học và trung học cơ sở hoàn thành trên toàn quốc; đô thị hóa vào khoảng 45% vào năm 2025 - phản ánh chất lượng phát triển rõ rệt.

Thành phố Hồ Chí Minh - trung tâm kinh tế trọng điểm phía nam Việt Nam và hàng đầu cả nước, đi đầu về tốc độ tăng trưởng và thu ngân sách.

Điểm đáng nói hơn, Việt Nam đã hội nhập sâu rộng vào kinh tế thế giới - gia nhập ASEAN, WTO, ký hàng loạt FTA thế hệ mới (CPTPP, EVFTA, RCEP). Từ một nền kinh tế đóng kín, Việt Nam trở thành “ngôi sao mới nổi” mà nhiều tổ chức quốc tế đánh giá là “câu chuyện thành công của châu Á” .

Và nếu nhìn lại, hành trình đổi mới của đất nước có một dòng mạch xuyên suốt: nội lực phải được đánh thức - nguồn lực phải được tạo ra - kinh tế phải được mở cửa, và ngành dầu khí, bắt đầu từ tấn dầu Bạch Hổ năm 1986, chính là một trong những nơi khởi phát mạnh mẽ nhất nguồn lực đó.

Petrovietnam trong 40 năm Đổi mới

Bốn mươi năm sau công cuộc Đổi mới 1986, Việt Nam đã bước vào thời kỳ phát triển mạnh mẽ nhất trong lịch sử hiện đại. Trong hành trình kiến tạo cơ đồ mới ấy, có một lực lượng kinh tế vừa âm thầm vừa bền bỉ đóng vai trò trụ cột xuyên suốt - Tập đoàn Dầu khí Việt Nam - nay là Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam). Từ mốc khai thác tấn dầu thô thương mại đầu tiên tại mỏ Bạch Hổ vào năm 1986 - đúng thời điểm Đổi mới bắt đầu - Petrovietnam đã gắn bó mật thiết với mọi bước chuyển của đất nước, trở thành nguồn lực đặc biệt quan trọng bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, đồng thời góp phần xây dựng thế và lực mới cho quốc gia.

Giàn MSP1 khai thác tấn dầu đầu tiên trên mỏ Bạch Hổ năm 1986.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, Petrovietnam không chỉ trưởng thành về quy mô và năng lực mà còn giữ vai trò động lực phát triển thông qua việc thực hiện sứ mệnh bảo đảm “5 An” cho đất nước: An ninh năng lượng, an ninh kinh tế, an ninh lương thực, an ninh quốc phòng và chủ quyền biển đảo, đồng thời tích cực đóng góp cho an sinh xã hội. Chính việc thực thi trọn vẹn sứ mệnh này đã tạo nền tảng để Tập đoàn khẳng định uy tín, vị thế và vai trò đầu tàu của một doanh nghiệp kinh tế hàng đầu quốc gia trong thời kỳ mới.

Trong lĩnh vực an ninh năng lượng, Petrovietnam luôn giữ vị trí then chốt, bảo đảm nguồn cung ổn định cho toàn bộ nền kinh tế. Từ dầu thô, khí, đến điện và nhiên liệu phục vụ công nghiệp - sinh hoạt, Tập đoàn đã kiến tạo một hệ thống hạ tầng năng lượng quy mô lớn, vận hành liên tục suốt nhiều thập kỷ. Các mỏ dầu khí trọng điểm cùng hệ thống đường ống dài hàng trăm kilômét đã giúp đất nước duy trì nguồn cung 9-11 tỷ m³ khí mỗi năm cho phát điện, sản xuất phân bón và nhu cầu công nghiệp. Nhờ đó, khoảng 10% sản lượng điện và gần 80% nguồn phân đạm của cả nước được bảo đảm một cách vững chắc, góp phần quyết định cho tiến trình công nghiệp hóa và bảo đảm sinh kế cho hàng triệu hộ nông dân. Trong bối cảnh thị trường năng lượng toàn cầu biến động mạnh, vai trò của Petrovietnam càng trở nên rõ nét hơn, thể hiện qua việc giữ ổn định nguồn cung, bình ổn thị trường và duy trì sự an toàn của hệ thống năng lượng quốc gia.

Hệ thống khí Nam Côn Sơn.

Song hành với an ninh năng lượng là đóng góp nổi bật của Petrovietnam đối với an ninh kinh tế - tài chính. Với tổng tài sản hợp nhất vượt 1 triệu tỷ đồng và vốn chủ sở hữu hơn 556 nghìn tỷ đồng, Petrovietnam hiện là doanh nghiệp có quy mô lớn nhất cả nước. Đặc biệt, Tập đoàn là đơn vị có mức đóng góp ngân sách cao nhất trong toàn bộ khu vực doanh nghiệp nhà nước, với bình quân 160 nghìn tỷ đồng/năm trong những năm gần đây, chiếm tới 80,3% tổng số nộp ngân sách của 18 tập đoàn và tổng công ty nhà nước. Nguồn lực này không chỉ hỗ trợ ngân sách quốc gia trong những thời điểm khó khăn nhất mà còn tạo dư địa quan trọng để Chính phủ điều hành kinh tế vĩ mô, ổn định thị trường tài chính - tiền tệ và duy trì niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp.

Trong lĩnh vực an ninh lương thực, Petrovietnam giữ vai trò chủ lực thông qua hai trung tâm sản xuất phân bón lớn tại Phú Mỹ và Cà Mau. Từ nền tảng khí - đạm, Tập đoàn bảo đảm hơn 70% nhu cầu phân đạm trong nước, giúp nông nghiệp tăng năng suất, ổn định sản xuất và góp phần đưa Việt Nam từ một quốc gia thiếu ăn trở thành một trong ba nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới. Đóng góp này không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn thể hiện trách nhiệm sâu sắc của một doanh nghiệp nhà nước trong việc chăm lo sinh kế cho hàng chục triệu lao động nông nghiệp.

Sự hiện diện của các công trình dầu khí trên thềm lục địa là những “cột mốc” góp phần khẳng định chủ quyền quốc gia. (Ảnh: Hệ thống giàn khai thác khí mỏ Sư Tử Trắng)

Một trong những dấu ấn bền vững của Petrovietnam trong 40 năm qua là đóng góp cho an ninh quốc phòng và chủ quyền biển đảo. Sự hiện diện liên tục của các giàn khoan, tàu thăm dò và hệ thống công trình dầu khí trên thềm lục địa là những “cột mốc” góp phần khẳng định chủ quyền quốc gia. Trong môi trường biển đầy thách thức, lực lượng dầu khí đã trở thành nhân tố hỗ trợ quan trọng đối với các lực lượng thực thi pháp luật và quốc phòng, đồng thời giúp tăng cường tính pháp lý và thực tế trong việc bảo vệ chủ quyền lãnh hải. Đây là đóng góp đặc thù mà không một doanh nghiệp nào khác có thể thay thế.

Góp phần quan trọng vào việc định hình không gian công nghiệp của đất nước, Petrovietnam cũng là lực lượng tiên phong trong hình thành các khu công nghiệp - năng lượng trọng điểm. Các trung tâm công nghiệp tại Bà Rịa - Vũng Tàu, Cần Thơ, Cà Mau, Dung Quất, Nghi Sơn hay Vũng Áng đều mang dấu ấn đậm nét của Tập đoàn. Từ khí - điện - đạm đến lọc hóa dầu và dịch vụ kỹ thuật cao, hệ sinh thái công nghiệp mà Petrovietnam kiến tạo đã thúc đẩy phát triển công nghiệp phụ trợ, mở rộng đô thị hóa, nâng cao năng lực sản xuất vùng và tạo hàng trăm nghìn việc làm trực tiếp lẫn gián tiếp. Nhiều địa phương nhờ đó đã chuyển dịch cơ cấu kinh tế thành công, bước vào giai đoạn tăng trưởng nhanh và bền vững.

Trung tâm Công nghiệp năng lượng và Hậu cần kỹ thuật PTSC (Vũng Tàu, TP Hồ Chí Minh).

Không chỉ là trụ cột sản xuất, Petrovietnam còn là trung tâm khoa học - công nghệ hàng đầu của khối doanh nghiệp Việt Nam. Với 6 Giải thưởng Hồ Chí Minh, 4 Giải thưởng Nhà nước về khoa học - công nghệ cùng hàng chục sáng chế trong nước và quốc tế, Tập đoàn là doanh nghiệp duy nhất đạt được hệ thống giải thưởng lớn nhất trong lĩnh vực khoa học - kỹ thuật. Từ phát hiện dầu trong tầng đá móng, làm chủ công nghệ đường ống biển, chế tạo giàn khoan, đến triển khai mô hình quản trị số hóa và tự động hóa nhà máy, Petrovietnam đã góp phần đưa Việt Nam trở thành quốc gia có năng lực kỹ thuật cao trong lĩnh vực dầu khí và công nghiệp năng lượng.

Song song với các nhiệm vụ kinh tế - kỹ thuật, Petrovietnam cũng là doanh nghiệp dẫn đầu về an sinh xã hội. Chỉ riêng giai đoạn 2020-2025, Tập đoàn đã dành hơn 5,13 nghìn tỷ đồng cho các chương trình hỗ trợ cộng đồng, xây dựng trường học, bệnh viện, nhà ở cho người nghèo, phòng chống thiên tai và khắc phục hậu quả biến đổi khí hậu. Những đóng góp này không chỉ lan tỏa giá trị nhân văn mà còn tạo nền tảng để các địa phương phát triển bền vững, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa và khu vực khó khăn.

Hoạt động an sinh xã hội khắc họa rõ một trong những giá trị văn hóa cốt lõi của Petrovietnam: “Nghĩa tình”.

Nhìn lại 40 năm Đổi mới và 50 năm hình thành, phát triển, có thể khẳng định Petrovietnam đã vượt xa vai trò của một doanh nghiệp kinh tế đơn thuần. Tập đoàn đã trở thành lực lượng nòng cốt trong bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, là điểm tựa vững chắc cho an ninh năng lượng, an ninh kinh tế, an ninh lương thực và an ninh quốc phòng; đồng thời là biểu tượng của trí tuệ, khoa học - công nghệ và tinh thần cống hiến vì cộng đồng. Trong kỷ nguyên mới, Petrovietnam tiếp tục được kỳ vọng giữ vai trò dẫn dắt ngành công nghiệp - năng lượng quốc gia, đóng góp tích cực vào mục tiêu phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Petrovietnam vươn mình trong kỷ nguyên mới

Năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt sâu sắc trong tiến trình phát triển của Petrovietnam. Việc Chính phủ ban hành Quyết định đổi tên Tập đoàn không chỉ là sự điều chỉnh về mặt pháp lý, mà còn là tuyên bố mạnh mẽ về tầm nhìn chiến lược của Đảng và Nhà nước: Petrovietnam được giao trọng trách trở thành đầu tàu kinh tế dẫn dắt ngành công nghiệp - năng lượng quốc gia, đóng vai trò trung tâm trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và chuyển đổi năng lượng của đất nước.

Trên nền tảng hơn 50 năm hình thành và 40 năm đồng hành cùng Đổi mới đất nước, Petrovietnam đã tái định vị chiến lược phát triển theo ba trụ cột: công nghiệp - năng lượng - dịch vụ. Trong đó, năng lượng tiếp tục là trụ cột xuyên suốt, gắn với sứ mệnh bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia; công nghiệp là động lực mới nhằm mở rộng chuỗi giá trị, tăng tỷ lệ nội địa hóa và hình thành ngành công nghiệp hỗ trợ hệ sinh thái năng lượng chất lượng cao; dịch vụ kỹ thuật - thương mại - công nghệ trở thành bệ đỡ giúp Tập đoàn mở rộng hoạt động trong và ngoài nước, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Tổng Bí thư Tô Lâm dự Triển lãm Khoa học, Công nghệ Petrovietnam “The New Genergy”, trong khuôn khổ chương trình kỷ niệm 50 năm thành lập Tập đoàn.

Việc xác định ba trụ cột chiến lược còn gắn chặt với định hướng phát triển đất nước trong “kỷ nguyên vươn mình”, đặc biệt là khi Bộ Chính trị ban hành “Bộ tứ nghị quyết chiến lược”: Nghị quyết 57 về khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo; Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế; Nghị quyết 66 về xây dựng và thi hành pháp luật; Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân. Bốn nghị quyết này tạo ra khung chiến lược của quốc gia trong giai đoạn tới, và Petrovietnam - với vai trò doanh nghiệp trụ cột - phải trở thành lực lượng tiên phong trong việc hiện thực hóa tinh thần các nghị quyết ấy.

Petrovietnam là một trong số hiếm doanh nghiệp nhà nước có hệ thống nghiên cứu - triển khai đầy đủ và năng lực khoa học - công nghệ hàng đầu, thể hiện qua việc nắm giữ nhiều Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước và hàng chục sáng chế quốc tế. Sự chuyển dịch sang mô hình quản trị số, vận hành số hóa mỏ và nhà máy, ứng dụng các công nghệ nền tảng như AI, dữ liệu lớn, mô phỏng số... chính là quá trình hiện thực hóa tinh thần đổi mới sáng tạo mà Nghị quyết 57 yêu cầu.

Trong hội nhập quốc tế, Petrovietnam là một trong số rất ít doanh nghiệp Việt Nam có mạng lưới hợp tác và đầu tư trải rộng trên 28 quốc gia và vùng lãnh thổ. Sự hợp tác sâu với các tập đoàn năng lượng hàng đầu thế giới đã đưa Petrovietnam trở thành cầu nối công nghệ và vốn quốc tế vào Việt Nam. Ở chiều ngược lại, năng lực dịch vụ kỹ thuật biển, cơ khí dầu khí và vận tải - logistics của Tập đoàn đã đạt chuẩn toàn cầu, giúp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng năng lượng quốc tế.

Dự án Liên doanh giữa Petrovietnam và Zarubezhneft, khu vực tự trị Nhenhesky, Liên bang Nga.

Nhiều năm qua, Petrovietnam còn đóng góp quan trọng vào việc sửa đổi các khung cơ chế chính sách, điều chỉnh các bộ luật sửa đổi như Luật Dầu khí mới 2022, Luật Điện lực, Luật Đầu tư, Luật Xây dựng, Luật Quản lý vốn nhà nước, cơ chế đầu tư - giá trong lĩnh vực điện khí - LNG và thị trường năng lượng trong nước... Những kiến nghị dựa trên thực tiễn vận hành, tổng kết đầu tư và kinh nghiệm triển khai dự án quy mô lớn đã giúp các bộ, ngành tháo gỡ vướng mắc, cải thiện môi trường pháp lý và tạo điều kiện thu hút thêm vốn tư nhân vào các dự án năng lượng - công nghiệp trọng điểm.

Cùng với đó, Tập đoàn thúc đẩy mạnh mẽ mô hình hợp tác công - tư. Hệ sinh thái các trung tâm khí - điện - đạm ở Cà Mau, Bà Rịa - Vũng Tàu và định hướng xây dựng trung tâm công nghiệp - năng lượng sinh thái tại Cần Thơ đang tạo động lực để hàng trăm doanh nghiệp tư nhân tham gia chuỗi cung ứng, dịch vụ, chế tạo thiết bị và năng lượng tái tạo. Điều này thể hiện vai trò dẫn dắt, lan tỏa của Petrovietnam trong việc hình thành các cực tăng trưởng mới và mở rộng không gian phát triển cho khu vực tư nhân.

Dự án Nhà máy điện khí Nhơn Trạch 3 và 4 - tổ hợp nhà máy điện khí LNG đầu tiên tại Việt Nam - mảnh ghép đầu tiên hiện thực hóa chiến lược phát triển năng lượng quốc gia theo Quy hoạch điện VIII.

Có thể thấy, chiến lược ba trụ cột của Petrovietnam không chỉ phù hợp với xu thế chuyển dịch của ngành năng lượng toàn cầu, mà còn hòa nhập hoàn toàn với tầm nhìn chiến lược của Đảng được thể hiện qua “Bộ tứ nghị quyết”. Bước vào giai đoạn phát triển mới, Petrovietnam đứng trước những cơ hội lớn và thách thức không nhỏ. Nhưng với nền tảng vững chắc, với vị thế doanh nghiệp có đóng góp ngân sách lớn nhất, có năng lực công nghệ hàng đầu và có vai trò then chốt trong đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế, Petrovietnam được kỳ vọng sẽ tiếp tục giữ vai trò tiên phong, hiện thực hóa tinh thần các nghị quyết chiến lược của Đảng, đóng góp vào mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia công nghiệp theo hướng hiện đại, tự chủ và hội nhập sâu rộng.

Nguồn: Petrotimes